W 1995 roku podjęto w Polsce wielką akcję badania stanu środowiska i ilości zawartych w nim zanieczyszczeń. W skład tego procesu wszedł oczywiście monitoring gleb, który jest podstawowym badaniem w tym zakresie poza badaniem stanu powietrza, czystości wód pitnych i powierzchniowych oraz badań ilości hałasu. Badań nie zakończono na jednorazowej kontroli – stworzono sprawny system kontroli gleb rolnych, działający do dziś.
Monitoring gleb – założenia
Kontrole stanu gleb odbywają się sezonowo – raz na pięć lat. Próbki pobiera się z dwustu szesnastu punktów poboru terenowego rozlokowanych sieciowo w całej Polsce, tak by w każdym województwie znalazło się kilka z nich. Tak pobrane próbki kieruje się do laboratoriów, oceniających w nich odpowiednie parametry zanieczyszczeń i przydatności rolnej.
Próbki przeznaczane do późniejszych analiz laboratoryjnych naukowcy pobierają z głębokości 0-30 centymetrów i powierzchni ok. 100 metrów kwadratowych, a następnie mieszają by uzyskać próbki uśrednione dla całego badanego terenu. Wszystkie próbki muszą mieć dokumentację oraz certyfikat oryginalności wraz z podpisem osoby kompetentnej, pod której nadzorem próbka została pobrana.
Normy prawne
Przymusowość prowadzenia badań monitoringu i chemizacji gleb narzucają liczne krajowe akty prawne takie jak Ustawa Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. 25 poz. 150 z późniejszymi zmianami). Jednocześnie do tych zadań oddelegowano odpowiednie służby takie jak: Generalny Inspektorat Ochrony Środowiska, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Analizy laboratoryjne wykonują specjalne predysponowane do tego instytuty, dysponujące najwyższej klasy sprzętem badawczym oraz wykwalifikowaną kadrą naukowo badawczą.
Laboratorium bydgoskie
Jednym z nowoczesnych i świetnie wyposażonych laboratoriów zajmujących się badaniem stanu i przydatności gleb jest laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Rzeczony instytut posiada dwa oddziały – bydgoski i włocławski, oba posiadające uprawnienia akredytacyjne Polskiego Centrum Akredytacji.
Domeną omawianego laboratorium jest duża dokładność badań i użycie w tym celu najwyższej jakości sprzętu pozwalającego na wykrycie nawet najdrobniejszych pierwiastków w glebie. Spektrofotometry czy spektrometry mas sprzężonych z plazmą indukcyjną to tylko niektóre z urządzeń, którymi dysponuje bydgoskie laboratorium. Oprócz badań stanu gleby placówka zajmuje się również szeroko pojętym badaniem czystości środowiska w tym analizą powietrza, wody a nawet ścieków.