Układy pneumatyczne z roku na rok stają się coraz powszechniejsze, zarówno napędy jak i systemy sterujące. Wynika to z kilku zalet tej technologii, z których jedną z ważniejszych jest powszechna dostępność medium roboczego, jakim w tym przypadku jest sprężone powietrze, gaz lub mieszanka. Układy tego typu są ponadto o wiele bezpieczniejsze.
Budowa układów pneumatycznych
Ogólnie rzecz biorąc, jako obwód pneumatyczny uważa się zespół połączonych ze sobą elementów, przez które przepływać może gaz. Mówiąc o układach napędowych, definicję te rozszerzyć należy o przetwarzanie danego rodzaju energii w energię mechaniczną. Norma PN-73/M-73020 (Napędy i sterowania hydrauliczne i pneumatyczne — Elementy i zespoły hydrauliczne i pneumatyczne — Ogólny podział i oznaczenie) pozwala wyróżnić trzy główne grupy urządzeń, które wchodzą w skład zarówno napędów pneumatycznych jak i obwodów sterowniczych.
Wydzielić można elementy wykonawcze, czyli napędowe, do których zalicza się silniki pneumatyczne i siłowniki. Do grupy elementów sterujących zaliczamy przede wszystkim różnego rodzaju zawory, m. in. odcinające, dławiące, proporcjonalne, różnicowe, czy zawory rozdzielające. Elementy pomocnicze to natomiast wszelakie płyty montażowe, mierniki czy złącza.
Klasyfikacja zaworów pneumatycznych
Ogólny podział zaworów obejmuje urządzenia sterujące kierunkiem przepływu, ciśnieniem i natężeniem przepływu. Wśród pierwszej grupy wydzielić można przede wszystkim zawory zwrotne, szybkiego spustu, odcinające, przełączniki sygnału i zawory rozdzielające. Zawory sterujące natężeniem przepływu to przede wszystkim zawory dławiące. Układy sterujące ciśnieniem to natomiast m. in. zawory różnicowe, proporcjonalne, maksymalne, redukcyjne i sekwencyjne.
Poznanie funkcji i przeznaczenia każdego z nich to podstawowy i konieczny warunek zrozumienia istoty podstaw działania napędów pneumatycznych oraz układów sterowanych pneumatycznie. Dodatkowo, wśród zaworów rozdzielających, zwrotnych i dławiących wyróżnia się dalsze podtypy.
Podział zaworów rozdzielających i dławiących
Spośród najistotniejszych kryteriów wydzielić można ilość dróg przepływu (2-drogowe, 3-drogowe, 4-drogowe i 5-drogowe) oraz to, ile dany zawór ma stabilnych położeń, które przyjmować może element sterujący (zazwyczaj są to dwa lub trzy położenia przy czym w przypadku tych ostatnich dostępne są wersje z różnymi funkcjami położenia środkowego).
Dławiki natomiast podzielić możemy na zawory nienastawialne i nastawialne. Do tej grupy zaliczamy również zawory dławiąco-zwrotne (także nastawialne i nienastawialne).
Artykuł powstał we współpracy z OBREiUP